Historia SITWM Oddział w Gdańsku

Oddział SITWM w Gdańsku został powołany uchwałą Walnego Zjazdu delegatów w Sopocie w 1946 roku. W 2021 roku SITWM Oddział Gdańsk obchodził swoje 75 – lecie. Był też jednym z głównych założycieli Pomorskiej Federacji Stowarzyszeń Naukowo Technicznych, Naczelnej Organizacji Technicznej w Gdańsku, która w roku bieżącym świętuje swój 75 jubileusz powstania. Członkami SITWM w początkowym okresie działalności byli głównie pracownicy byłego Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego – Wydziału Wodno Melioracyjnego i Rejonowego Kierownictwa Robót Melioracyjnych w Gdańsku. Oddział liczył 40 – stu członków. Pierwszym przewodniczącym Zarządu został kolega Stefan Homan.

Najważniejszym zadaniem w latach 1946 – 1949 było odwodnienie zatopionych w czasie II Wojny Światowej Żuław i odbudowa zniszczonych urządzeń wodno melioracyjnych. Kadra techniczna skupiona w Oddziale SITWM w Gdańsku aktywnie zaangażowała się w realizację tych zadań. W tych latach przy współudziale Oddziału Gdańskiego SITWM było wydawane czasopismo Żuławy, informujące służby wodno melioracyjne o problemach odbudowywanych Żuław. Stowarzyszenie rozszerzało swoją działalność, kładąc szczególny nacisk na przygotowanie odpowiednich kadr fachowych, majstrów i wykwalifikowanych robotników. Następował szybki wzrost liczby członków oddziału zrzeszającego w 1971 roku 400, a w 1978 roku ponad 600 osób. Dzięki ich ofiarnej pracy, praktycznie już w 1949 roku Żuławy zostały osuszone. Naprawiono i odbudowano wały przeciwpowodziowe, stacje pomp i linie przesyłowe wysokiego napięcia. Było to udane i wielkie przedsięwzięcie polskich inżynierów i techników w którym działacze Oddziału Gdańskiego SITWM mieli znaczący udział. Należy tu wymienić Stefana Homana ówczesnego dyrektora Wojewódzkiego Zarządu Robót Wodno Melioracyjnych, głównego twórcę koncepcji zabezpieczenia przeciwpowodziowego oraz Zygmunta Kisielewskiego, późniejszego dyrektora Departamentu Robót Wodnych i Melioracji w Warszawie, który w znacznym stopniu przyczynił się do rozwoju i ukierunkowania działalności stowarzyszenia. Ich działalność kontynuował Andrzej Kowalczyk, późniejszy dyrektor Wojewódzkiego Zarządu Wodnych Melioracji w Gdańsku.

W ramach oddziału gdańskiego działały sekcje:

- Melioracji i Ochrony Środowiska,

- Inżynierii i Gospodarki Wodnej,

- Łąkarzy i Torfiarzy,

- Zaopatrzenia Wsi w Wodę.

Działalność Oddziału Gdańskiego była silnie związana z gospodarką regionu, koncentrując się wokół najważniejszych problemów tj. zapewnienia trwałej poprawy funkcjonowania systemów melioracyjnych i ochrony przeciwpowodziowej jak również gospodarki morskiej.

Oddział brał udział w opracowaniu regionalnego planu rozwoju Żuław, program zagospodarowania Województwa, modelu służby wodno – melioracyjnej i opiniowaniu dokumentów związanych z szeroko pojętą gospodarką wodną. Do zadań Oddziału należało także opiniowanie wniosków o nadawanie uprawnień budowlanych.

Działalność stowarzyszenia, zintensyfikowana jeszcze powodzią sztormową jaka wystąpiła na Żuławach w 1983 roku spotkała się z poparciem i uznaniem Zarządu Głównego SITWM, władz centralnych, placówek naukowych i całej służby melioracyjnej w kraju.

Działające w Gdańsku Biuro Projektów Wodnych Melioracji, pracownicy którego byli w większości członkami SITWM, zabezpieczało inwestorów w dokumentacje techniczną, niezbędną do realizacji zadań z zakresu melioracji i ochrony przeciwpowodziowej na Żuławach. Należy tutaj wymienić dr inż. Kazimierza Cebulaka pracującego w Biurze Projektów w latach 1954 – 1991 jako zastępca dyrektora ds. technicznych i generalny projektant gospodarki wodnej i melioracji. Był długoletnim aktywnym członkiem SITWM, w którym pełnił funkcję członka i przewodniczącego Zarządu Oddziału w Gdańsku oraz członka Zarządu Sekcji Głównej SITWM w Warszawie. XXIX Walny Zjazd Delegatów nadał mu tytuł honorowego członka SITWM.

Na wniosek delegatów Oddziałów Gdańskiego i Elbląskiego na XXIV Walnym Zjeździe Delegatów w 1982 r. SITWM objęło patronat nad Żuławami Delty Wisły.

Znaczącej pomocy w przygotowaniu dokumentacji w zakresie klasyfikacji wałów przeciwpowodziowych oraz technologii robót udzielali naukowcy SGGW w Warszawie: prof. Wojciech Wolski, doc. Armand Żbikowski, doc. dr Janusz Sokołowski, dr Józef Mosiej oraz profesor dr Waldemar Mioduszewski z Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach.

Oddział prowadził szeroką działalność merytoryczną i szkoleniową, uczestnicząc, organizując lub współorganizując:

- lokalne i ogólnokrajowe sympozja i konferencje między innymi na temat:
ochrony przeciwpowodziowej Żuław 1984, przyrodniczo technicznych uwarunkowań rozwoju Żuław 1985, eksploatacji i automatyzacji stacji pomp do odwadniania w sytuacjach kryzysowych (pompownie sztormowe) 1998;

- spotkania międzynarodowe nt. gospodarowania wodą i zarządzania gospodarką wodną z przedstawicielami Holandii 1993, automatyki zarządzania wodą z przedstawicielami Holandii 1996, z przedstawicielami Finlandii nt. pompowni melioracyjnych na Żuławach 1986, z przedstawicielami Francji na temat zastosowania pomp Flight do odwadniania polderów;

- seminarium z okazji 40 lecia Technikum Wodnych Melioracji w Gdańsku Oruni pn. Melioracje Żuław w latach 1945 – 1985 (współorganizator Oddział Terenowy w Elblągu) 2006r.;

- ekspozycje w Muzeum Wisły w Tczewie poświęconą gospodarce wodnej i melioracjom na Żuławach;

- pokazy sprzętu melioracyjnego w 1984 i 1985 r.;

- Zarząd Oddziału uczestniczył także w działaniach mających na celu utworzenie szkół o profilu melioracyjnym przy Technikum Wodnych Melioracji w Gdańsku. W wyniku tych działań reaktywowano po 20 latach Zasadniczą Szkołę Majstrów i utworzono Zaoczne Policealne Technikum Wodnych Melioracji.

- Środowisko SITWM w Gdańsku zdecydowanie przeciwstawiało się administracyjnemu podziałowi Żuław śląc w tej sprawie apele do wszystkich decydentów i zainteresowanych, wskazując na negatywne skutki tych decyzji dla gospodarki wodnej całych Żuław w tym także dla służby melioracyjnej.

- W dniach 30 – 31 marca 1995 r. w celu upamiętnienia 100 rocznicy oddania do użytku kanału w ujściowym odcinku Wisły (Wisła Przekop) SITWM wspólnie z Pomorską Radą FSNT NOT w Gdańsku zorganizowało konferencje naukowo– techniczną, a także ufundowało obelisk pamiątkowy w Świbnie.

W okresie zmian ustrojowych w latach 1989 – 1997 nastąpiły przemiany, które negatywnie wpłynęły na sytuację zakładów pracy związanych z melioracjami, a tym samym na działalność SITWM. Nastąpiło zmniejszenie liczebności Oddziału głównie w wyniku likwidacji szeregu przedsiębiorstw oraz zmian własnościowych jak również tworzenia nowych jednostek zarządzających gospodarką wodną. W późniejszym okresie nastąpiła rewolucja w zakresie zarządzania gospodarką wodną. Powołano Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w Warszawie i odpowiednio utworzono PGW Wody Polskie RZGW Gdańsk, w skład którego wchodzi 5 zarządów zlewni, w Elblągu, Gdańsku, Tczewie, Toruniu i Chojnicach. RZGW Gdańsk działa więc na terenie 3 województw tj. pomorskiego, warmińsko– mazurskiego i kujawsko – pomorskiego.

Oddział SITWM Gdańsk praktycznie działa na terenie miasta Gdańska, Żuław Gdańskich, Nowodworskich oraz Tczewa.

Powoli wzrasta liczba członków od 71 osób w 2016 roku do 107 na koniec roku 2021.

Zmianie uległy również formy działania Stowarzyszenia. Położono nacisk na integrację i więzi koleżeńskie przez organizowanie konferencji, szkoleń, wspólnych wycieczek krajoznawczych i spotkań okazyjnych. Członkowie Oddziału aktywnie uczestniczą w różnych działaniach zarówno w ramach Federacji Stowarzyszeń Naukowo Technicznych NOT, a także z towarzystwami regionalnymi i naukowymi. Należy tu wymienić ścisłą współpracę z Towarzystwem Żeglugi Śródlądowej Delta Wisły, którego długoletnim prezesem był nieżyjący już Tadeusz Wrycza członek SITWM. Za jego kadencji odbyły się dwie debaty poświęcone sytuacji w krajowej gospodarce wodnej i rodzimej żegludze śródlądowej oraz akcji społecznej Dziennika Bałtyckiego „Po drugie autostrada wodna na Wiśle”.

Organizowano konferencje naukowo techniczne o tematyce będącej przedmiotem działalności SITWM. Należy tu wymienić kolejną konferencję o zasięgu ogólnopolskim zorganizowaną dla upamiętnienia studwudziestolecia Przekopu Wisły w roku 2015. Głównym prelegentem na tej konferencji był wybitny specjalista z zakresu budownictwa wodnego i gospodarki wodnej profesor Wojciech Majewski. Omawiając czynniki jakie wpłynęły na decyzję o podjęciu prac nad zaprojektowaniem i budową przekopu Wisły stwierdził, że poza celem głównym jakim była ochrona Żuław przed powodziami, uzyskano również zwiększenie żeglowności Wisły. Była to największa hydrotechniczna budowa w Europie końca XIX wieku. Było to olbrzymie osiągnięcie inżynierskie o którym należy szczególnie pamiętać.

Pracę Stowarzyszenia zdecydowanie utrudnił wybuch epidemii COVID – 19 w 2020 roku, ale przy dużym wysiłku członków jest ona kontynuowana, chociaż w ograniczonym zakresie na przykład w dniu 22. 03. 2021 w ramach szkoleń odbył się wykład internetowy online dr inż. Wojciecha Szpakowskiego poświęcony następującym zagadnieniom:

własności wód, opłaty za usługi wodne, obiekty retencyjne, co robimy w Gdańsku?

Z wykładu skorzystało 70 odbiorców, w tym nauczyciele i uczniowie Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 2 w Gdańsku, członkowie SITWM, urzędnicy gmin.

Realizowany obecnie Przekop przez Mierzeję Wiślaną spowodował zwiększone zainteresowanie innych Oddziałów SITWM w Polsce. Nawiązaliśmy współpracę z kolegami SITWM Oddział Poznań, których gościliśmy w dniach 7 – 8.10.2021.

Oprócz Przekopu przez Mierzeję zapoznaliśmy kolegów ze stacjami pomp, wrotami przeciwsztormowymi i urządzeniami wodnymi wchodzącymi w skład osłony przeciwpowodziowej.

Od roku 1964 przy SITWM działa Zespół Rzeczoznawców powołany do wykonywania opracowań projektowych, sporządzania opinii, ekspertyz, porad i konsultacji w zakresie budownictwa wodnego, melioracji, gospodarki wodnej i ochrony wód oraz łąkarstwa i torfoznawstwa. Do realizacji zleceń powołano Terenową Grupę Rzeczoznawców przy oddziale SITWM w Gdańsku, która wyróżnia się głównie tym, że prężnie działają tutaj specjaliści z dziedziny budownictwa morskiego i ochrony brzegów morskich. Działalność Terenowej Grupy Rzeczoznawców przynosi wymierne korzyści finansowe, a środki wypracowane przeznaczane są na działalność statutową SITWM, zarówno Zarządu Głównego w Warszawie jak i Oddziału w Gdańsku.

Na podkreślenie zasługuje współpraca ze szkołą Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 2 w Gdańsku Oruni, spadkobiercą Technikum Wodno Melioracyjnego działającego od 1946 roku, obchodzącego w ubiegłym roku 75– lecie założenia szkoły. Absolwenci technikum stanowią zdecydowaną większość członków SITWM oddział w Gdańsku.

Aktualnie Gdański oddział SITWM liczy 107 członków skupionych w 6– ciu kołach terenowych. Są to koła działające przy:

– PGW Wody Polskie RZGW Gdańsk,

– Gdańskie Wody Sp z o.o. Gdańsk,

– Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowe „Habud” Gdańsk,

– PGW Zarząd Zlewni Gdańsk,

– PGW Zarząd Zlewni Tczew,

– CKZiU Nr 2 w Gdańsku - Oruni.

Na przestrzeni 76 lat istnienia oddziału SITWM w Gdańsku było 18 prezesów.

Najdłużej, bo aż 13 lat funkcję prezesa sprawował inż. Eugeniusz Bujak w latach 1971– 1984. Z zawodu był łąkarzem i zajmował się zagospodarowaniem pomelioracyjnym użytków zielonych na Żuławach, osuszonych bagnach wierzchucińskich, żarnowieckich, błotach bielawskich, karwieńskich i w „Mości Błotach”. Był jednocześnie przewodniczącym sekcji łąkarzy i torfiarzy wchodzącej w skład SITWM. W okresie jego przewodniczenia oddział SITWM w Gdańsku osiągnął największą liczbę członków i stał się znany ze swojej działalności w Polsce.

W uznaniu jego zasług XXIV Walny Zjazd Delegatów w Warszawie w 1982 roku nadał mu tytuł członka honorowego SITWM.

Prof. dr inż. Tadeusz Jednorał pełnił funkcję prezesa w latach 1989 - 2000 przez 11 lat. Absolwent Politechniki Gdańskiej Wydziału Budownictwa Wodnego studia ukończył w 1954 roku. W 1971 roku został mianowany profesorem. Kierował Instytutem Morskim w Gdańsku, który zajmował się badaniami w zakresie budowy Portu Północnego za co uzyskał Zespołową Nagrodę Państwową I stopnia. Był członkiem SITWM od roku 1976. W latach 1980– 2001 był przewodniczącym Rady Wojewódzkiej NOT w Gdańsku, a w kolejnych latach pełnił funkcję prezesa i wiceprezesa Zarządu Pomorskiej Rady Federacji SNT NOT w Gdańsku. Przeprowadził SITWM Oddział w Gdańsku przez okres zmian ustrojowych, które negatywnie wpłynęły na działalność SITWM. Jego działalność zawodowa znana jest z inicjatywy dokonania przekopu Mierzei Wiślanej czego świadkami jesteśmy obecnie.

XXIX Walny Zjazd Delegatów w roku 2001 nadał mu godność członka honorowego SITWM.

Za jego kadencji w roku 1993 W Gdańsku odbył się Zjazd Delegatów Sekcji Głównej Inżynierii i Gospodarki Wodnej.

Również 11 lat, bo w latach 2001– 2012 prezesem SITWM Oddział Gdańsk był mgr inż. Edward Czaja. absolwent Politechniki Gdańskiej, którą ukończył w 1954 r. Był pracownikiem Instytutu Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk. Pracował kolejno w Pracowni Wisły, Biurze Studiów Gospodarki Wodnej i Zakładzie Dynamiki Morza.

Równolegle do pracy w IBW – PAN pracował w Katedrze Hydrauliki i Hydrologii Politechniki Gdańskiej, a od 1962 w Katedrze Melioracji Wodnych Politechniki Gdańskiej. Od 1969 r. był dyrektorem Centralnego Biura Studiów i Projektów Budownictwa Wodnego „Hydroprojekt” Oddział Gdańsk. Od 1984 r. był dyrektorem Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Od początku swojej pracy zawodowej tj. od 1951 r. był członkiem SITWM, gdzie do ostatniego dnia życia realizował swoją aktywność społecznika. Zmarł nagle 10 listopada 2012 roku w trakcie jego III kadencji pełnienia funkcji prezesa.

Aktualnie, już 3-cią kadencję, funkcję prezesa, od roku 2013, pełni mgr inż. Wacław Tyborowski. Absolwent Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego Wydziału Melioracji Wodnych w Warszawie, którą ukończył w 1981 roku. Jest wykładowcą przedmiotów zawodowych w Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 2 w Gdańsku – Oruni, w klasach o profilu Melioracje wodne i ochrona środowiska. Od roku 1989 jest członkiem SITWM i przewodniczącym koła SITWM CKZiU Nr 2 w Gdańsku, spadkobiercą Technikum Wodno Melioracyjnego, szkoły o dużych tradycjach, którą ukończyło wielu znanych i cenionych meliorantów. Członkami koła są wykładowcy i uczniowie szkoły. Przed wyborem na przewodniczącego oddziału SITWM w Gdańsku pełnił w latach 2009 – 2013 funkcję sekretarza SITWM. Za swoją działalność w stowarzyszeniu został odznaczony złotą i srebrną odznaką SITWM oraz srebrną odznaką NOT.

Od 23.06.2021 skład zarządu SITWM Oddział Gdańsk
przedstawia się następująco:

– przewodniczący – Wacław Tyborowski

– z-ca przewodniczącego – Sławomir Szymański

– sekretarz zarządu – Artur Ryster

Członkowie zarządu:

– Władysława Bogacka

– Wiesław Czaja

– Sylwia Demczyńska

– Paweł Gałat

– Dariusz Jurek

Zastępcy członków zarządu

– Bogdan Jaszuk

– Martyna Karwowska

– Kamila Siwek

– Joanna Schneider Stworzyjanek

W podsumowaniu działalności Gdańskiego Oddziału SITWM należy powiedzieć, że w całym okresie swojego funkcjonowania starało się ono integrować środowisko inżynierskie, rozwijać i umacniać współpracę z przedsiębiorstwami zajmującymi się budownictwem hydrotechnicznym, wodnym i melioracyjnym, zapleczem naukowo - badawczym, uczelniami wyższymi oraz organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz branży. Kierunek dotychczasowej działalności Stowarzyszenia powinien być kontynuowany.

Słowa uznania i podziękowania należy wyrazić wszystkim, którzy na przestrzeni lat 1946 – 2021 tworzyli Gdański Oddział SITWM. Jednocześnie przekazujemy pozdrowienia dla członków innych Stowarzyszeń Naukowo Technicznych i Rady Wojewódzkiej FSNT NOT W Gdańsku.

Sekretarz oddziału SITWM Artur Ryster